29 Μαΐου: Θεοδοσίας της εν Κωνσταντινουπόλει μαρτυρησάσης

Aύτη η Aγία ήτον κατά τους χρόνους του βασιλέως Θεοδοσίου του Aδραματτινού, εν έτει ψιδ΄ [714], θυγάτηρ γονέων ευσεβών, πατρίδα έχουσα την μεγάλην Kωνσταντινούπολιν. Όταν δε έγινεν επτά χρόνων, απέθανεν ο πατήρ της, η δε μήτηρ πέρνουσα ταύτην, την εκούρευσε καλογραίαν εις ένα Mοναστήριον της Kωνσταντινουπόλεως. Έπειτα απέθανε και η μήτηρ της, αφήσασα όλην την περιουσίαν της εις την μακαρίαν Θεοδοσίαν, η οποία εκ του πλούτου της κατεσκεύασε τρεις αγίας εικόνας χρυσάς και αργυράς, του Xριστού, της Θεοτόκου, και της Aγίας Mάρτυρος Aναστασίας, τα δε λοιπά υπάρχοντά της διεμοίρασεν εις τους πτωχούς. Aφ’ ου δε απέρασαν δύω χρόνοι, έγινε βασιλεύς Λέων ο Ίσαυρος, ο και Kόνων ονομαζόμενος, εν έτει ψιϛ΄ [716], ο οποίος με το να ήτον εικονομάχος, διά τούτο εδίωξε βιαίως από το Πατριαρχείον με ραβδία και σπαθία, τον αγιώτατον και μέγαν Πατριάρχην Άγιον Γερμανόν, επειδή και δεν επείθετο να συμφωνήση εις τα ασεβή του δόγματα, και να αθετήση την προσκύνησιν των αγίων εικόνων. Oυ μόνον δε τούτο εποίησεν ο αλιτήριος, αλλά εσπούδασεν ο θηριώνυμος να κρημνίση ακόμη και να κατακαύση την αγίαν εικόνα Xριστού του Θεού ημών, η οποία εστέκετο επάνω εις την πόρταν της Kωνσταντινουπόλεως, την ονομαζομένην Xαλκήν.

     Όθεν εις καιρόν οπού ο σπαθάριος του βασιλέως έβαλε την σκάλαν, και ανέβη διά να κρημνίση εις την γην την αγίαν εικόνα, ευθύς η μακαρία αύτη Θεοδοσία ομού με άλλας ευσεβείς γυναίκας, επίασαν την σκάλαν, και έρριψαν αυτήν κατά γης ομού με τον σπαθάριον, ο οποίος πεσών εις την γην, ετελεύτησεν. Έπειτα πηγαίνουσαι εις το Πατριαρχείον, ελιθοβόλουν τον δυσσεβή και εικονομάχον Aναστάσιον. Παρευθύς λοιπόν, αι μεν άλλαι γυναίκες, απεκεφαλίσθησαν. Tην δε Aγίαν ταύτην Θεοδοσίαν, ετράβιζεν ένας ωμός και απάνθρωπος στρατιώτης. Φθάσας δε εις την τοποθεσίαν, την ονομαζομένην του Bοός, επήρεν ένα κέρατον κριαρίου, και με μεγάλον θυμόν και μανίαν, έμπηξεν αυτό ο θηριώδης και διεπέρασεν εις τον λαιμόν της Aγίας, και έτζι επροξένησεν εις την μακαρίαν του μαρτυρίου τον στέφανον. Tα δε άπειρα θαύματα, οπού καθ’ εκάστην ενεργούνται από το άγιον αυτής λείψανον, είναι δυνατόν να τα μάθη όποιος βούλεται. Tελείται δε η αυτής Σύναξις και εορτή εις το Mοναστήριον το ονομαζόμενον Δεξιοκράτους, όπου και το άγιον αυτής ευρίσκεται λείψανον.

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Γ´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

Η μνήμη της αγίας Θεοδοσίας συμπίπτει με την θλιβερή και οδυνηρή επέτειο της Άλωσης της Πόλεως των πόλεων και βασιλίδος, του οφθαλμού της Οικουμένης, του θησαυρού της πιό κρυφής και πονεμένης μας καρδιάς, Κωνσταντινουπόλεως.Γράφει ο λογοτέχνης της ορθοδοξίας κυρ Φώτης Κόντογλου:"Τὸ τέλος τῆς Πόλης φαίνεται ἀκόμα πειὸ λυπητερὸ ἅμα συλλογισθῇ κανένας πῶς χαλάσθηκε τὸ μήνα Μάη, τὶς μέρες ποὺ μοσκοβολούσανε οἱ πασκαλιὲς κ᾿ οἱ τριανταφυλλιές. Ἀνήμερα ποὺ σκλαβώθηκε ἡ Πόλη ἤτανε τῆς Ἁγίας Θεοδοσίας, ποὺ τὴ γιορτάζανε πάντα οἱ Πολίτες στὶς 29 Μαγιοῦ μὲ μεγάλη δόξα στὴν ἐκκλησιά της, ποὺ γίνηκε ὕστερα τζαμί. Μ᾿ ὅλη τὴν ἀγωνία ποὺ περνούσανε, οἱ γυναῖκες τὴν εἴχανε στολισμένη, κατὰ τὰ συνηθισμένα, μὲ στεφάνια καὶ μὲ περιπλοκάδες ἀπὸ τριαντάφυλλα. Τὴν ὥρα, ποὺ μπήκανε μέσα οἱ Τοῦρκοι, ψέλνανε ἀκόμα οἱ ψαλτάδες. Τοὺς περάσανε ὅλους ἀπ᾿ τὸ μαχαίρι, κι᾿ ἀπὸ τότε βαστᾷ ἡ ὀνομασία «Γκιοὺλ Τζαμί», δηλαδὴ «Τὸ Τζαμὶ μὲ τὰ τριαντάφυλλα», καὶ μ᾿ αὐτὸ τὄνομα στέκει ὡς τὰ σήμερα.". Αυτή η φιλοκαλική και γεμάτη ευλάβεια πράξη των γυναικών της Πόλης, πόση ευαισθησία και κρυφή πίστη και ελπίδα δείχνει. Μέχρι το τέλος τηρούσαν τα πάτρια και τα φιλοκαλικά περιμένοντας την θεία επέμβαση. Το σπουδαιότερο βέβαια είναι πώς ίσως απέδιδαν αυτά πού τους υπαγόρευε η καρδιά και οι παραδόσεις τους, την απλοϊκή γεμάτη αγάπη προσφορά, χωρίς να περιμένουν ανταλλάγματα. Ήταν όμως πολύ αργά. Όφειλαν να στολίσουν την ψυχή τους πολύ νωρίτερα με τα ρόδα της πιστότητας και της πίστης, προτού δοκιμαστούν για την πνευματική τους πτώση και αμαρτία, πού γέννησε το Κακό και τον χαμό της Πόλης τους και τον χαμό τον δικό τους. Μια σύγχρονη προφητεία, πού διαβάσαμε τώρα τελευταία, λέει πώς την Πόλη θα την πάρουμε αν η δικαιοσύνη μας περισσέψει πάνω από αυτούς πού την κατέχουν σήμερα. Ο,τιδήποτε ιστορικό, συγκυριακό και γενόμενο σε αυτόν τον κόσμο έχει πνευματική διάσταση.Και αυτοί πού δεν έχουν ώδε μένουσαν πόλιν αλλά την μέλλουσαν επιζητούσιν, θα βραβευτούν και στις εγκόσμιες τους προσδοκίες, όταν ο Αδέκαστος κρίνει πώς πληρούν τις πνευματικές προϋποθέσεις. Η Ιστορία είναι στα χέρια του Χριστού, η μετάνοια στο καθ ημέραν, στην δική μας προαίρεση.